Izrael to kraj pełen kontrastów jeśli chodzi o przyrodę, kulturę, religię oraz kuchnię. Można tu znaleźć osobliwe gatunki fauny i flory oraz różnorodne krajobrazy począwszy od gór z najwyższym szczytem Meron po tereny pustyni Negew i depresję Morza Martwego.
Historia Izraela ma swoje początki w starożytności, a na rozwój obecnego państwa mieli w szczególności wpływ: Żydzi, Arabowie oraz inne mniejszości etniczne. Dzisiejsze zabytki architektury pozostawili po sobie Fenicjanie, Rzymianie, muzułmanie, krzyżowcy, jak również Turcy Osmańscy.
Izraelska kuchnia to także mieszanka różnych wpływów kulturowych i zwyczajów. To jedyne miejsce na świecie, gdzie koniecznie trzeba spróbować falafela, chałwy oraz orientalnych przypraw, w tym zataru
Najważniejsze miasta i atrakcje do zwiedzania w Izraelu
Tel Awiw – nowoczesna metropolia z historycznym sercem
Tel Awiw to największy ośrodek gospodarczy oraz finansowy Izraela. Według prawa międzynarodowego jest stolicą państwa. Jednak zabytkowa część miasta, na której powstała nowoczesna aglomeracja to Jafa. Rozciąga się ona wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego. Charakterystyczną wieżę zegarową wybudowano w 1906 roku.
Sąsiednie, małe uliczki to miejsca, gdzie znajduje się pchli targ. Wejście do starego miasta otwiera biała fontanna oraz przejście pod domami. To miejsce, gdzie tuż obok murów obronnych miasta mieściła się dawna brama miejska. Widok na morze oraz plaże odsłania także skały, do których przykuto mityczną Andromedę. W dalszej części Jafy znajduje się meczet Al-Bahr.
Przy końcu starówki wznosi się kościół św. Piotra, który wybudowano na ruinach cytadeli krzyżowców oraz średniowiecznego przytułku dla pielgrzymów.
Betlejem – biblijne miejsce narodzin Chrystusa
To muzułmańskie miasto leży na obrzeżach Pustyni Judzkiej oraz w niedalekiej odległości od Jerozolimy. Ponadto biblijne miejsce narodzenia Chrystusa ściąga wielu pielgrzymów z całego świata. Miasto oddziela od części izraelskiej wysoki betonowy mur stanowiący granicę między Izraelem i Autonomią Palestyńską. W Betlejem urodził się także król Dawid.
Bazylika Narodzenia Pańskiego to najważniejsze miejsce, do którego docierają pielgrzymi. Wybudowano ją w IV wieku z inicjatywy św. Heleny i ozdobiono mozaikami. Bazylikę zburzono w czasie najazdu Persów. Ponownie wzniesiona świątynia przetrwała do dzisiaj. Wejście do bazyliki stanowi niska Brama Pokory.
W dolnej części kościoła znajduje się krypta z Grotą Narodzenia oraz żłóbka, a miejsce ołtarza zajmuje drewniany ikonostas, przed którym wiszą lampy oliwne. Obok bazyliki znajdują się krużganki, które prowadzą do trójnawowego kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej. W tylnej części znajduje jest płaskorzeźba autorstwa Czesława Dźwigaja przedstawiająca narodziny króla Dawida.
Malutka uliczka Milk Grotto obok bazylki prowadzi do Groty Mlecznej, gdzie zatrzymała się Święta Rodzina, gdy uciekała do Egiptu.
Jerozolima – serce trzech religii
Jerozolima jest miastem, gdzie współistnieją trzy religie: judaizm, chrześcijaństwo oraz islam. Walki, które w ciągu wieków przetaczały się przez Jerozolimę spowodowały, że miasto było we władaniu Żydów, Arabów i Turków Osmańskich.
W wyniku ostatniego konfliktu w trakcie tzw. wojny sześciodniowej Jerozolima została uznana za stolicę państwa izraelskiego. Decyzji Knesetu (izraelskiego parlamentu) nie uznały jednak ONZ oraz duża część państw.
Religijne dzielnice Jerozolimy
Dzielnica Chrześcijańska i Ormiańska
Tę część starego miasta otwiera Brama Jafa. Historyczne fortyfikacje powstały dzięki sułtanowi osmańskiemu Sulejmanowi. W części chrześcijańskiej znajduje się Bazylika Grobu Świętego (Sanktuarium Zmartwychwstania Pańskiego), a w niej kaplica Golgoty. Pod ołtarzem widać fragment skały z Golgoty. Z kaplicy można również dostrzec Kamień Namaszczenia. Kaplicę Grobu Pańskiego umieszczono wewnątrz kaplicy centralnej Anastasis. W swoich wnętrzach bazylika kryje wiele innych kaplic oraz miejsc kultu związanych z życiem oraz śmiercią Jezusa.
Południowa część Dzielnicy Ormiańskiej jest zakończona Bramą Syjońską. Pod nią kryje się oryginalne rozwiązanie architektoniczne, które uniemożliwiało atakującym korzystanie z taranów.
W tej części miasta znajduje się również prawosławna bazylika Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny
Dzielnica Muzułmańska – Wzgórze Świątynne i Kopuła na Skale
Zajmuje największą część Starego Miasta, a jej symbolem jest Wzgórze Świątynne. Tutaj syn króla Dawida – Salomon wybudował świątynię, gdzie przechowywano Arkę Przymierza oraz tablice z przykazaniami. Po najeździe Babilończyków świątynię zburzono i ponownie odbudowano w VI w. Gdy Jerozolimę zajęli muzułmanie, uznali oni, że ze Wzgórza Świątynnego Mahomet udał się w podróż do nieba zostawiając odcisk swojej stopy. Na pamiątkę tego wydarzenia w VII wieku wybudowano tutaj meczet – Kopuła na Skale oraz mieszczący się obok główny meczet Jerozolimy Al-Aksa. Do Kopuły na Skale przylega Kopuła Łańcuchowa.
Plac otaczający Wzgórze Świątynne znajduje się na terenach dawnych Stajni Salomona. Wyjście ze Wzgórza Świątynnego odbywa się przez Bramę Plemion, a następnie Bramę Lwów (św. Szczepana).
Wewnątrz Starego Miasta rozpoczyna się Via Dolorosa (Droga Krzyżowa) składająca się z XIV stacji.
Północną część Starego Miasta otwiera Brama Damasceńska.
Dzielnica Żydowska i Ściana Płaczu
Do tej części miasta prowadzi Brama Syjońska lub Gnojna. Dziś głównymi mieszkańcami tej dzielnicy są ultraortodoksyjni wyznawcy judaizmu. Główną atrakcją jest Ściana Płaczu (Zachodnia Ściana). Po zniszczeniu żydowskiej świątyni podjęto nieudaną próbę jej rekonstrukcji. Jednak po tym wydarzeniu zrodził się obyczaj opłakiwania zniszczonej świątyni.
Poza Starym Miastem
Nad Starym Miastem wznosi się Góra Oliwna. Na jednym z jej wierzchołków znajduje się meczet Wniebowstąpienia, gdzie Chrystus wstąpił do nieba, gdy zmartwychwstał po 40 dniach. W niedalekiej odległości od meczetu mieści się kościół Pater Noster. U podnóża Góry Oliwnej wybudowano kościół Wszystkich Narodów w miejscu, w którym w przeszłości znajdował się kościół krzyżowców.
Obok znajduje się Ogrójec (Getsemani), gdzie Jezus modlił się przed wydaniem i skazaniem go na śmierć.
Warto także wybrać się do dzielnicy Mea Szearim w północno-zachodniej części miasta. Zamieszkują ją ultraortodoksyjni Żydzi.
Ponadto w zachodniej części miasta znajduje się izraelski parlament – Kneset, a naprzeciwko siedmioramienna menora.
Na Wzgórzu Pamięci mieści się Instytut Yad Veshem, który dokumentuje historię holocaustu 6 mln Żydów. Instytut składa się z Muzeum Historii Holocaustu, Alei Sprawiedliwych wśród Narodów Świata oraz Kurhanu Dzieci, upamiętniającego śmierć 1,5 mln zamordowanych dzieci w czasie wojny. Nad przepaścią umieszczono symboliczny wagon bydlęcy, którym przewożono Żydów. Stoi on na urywającym się nagle torze kolejowym.
W małej wiosce Ein Kerem znajduje się kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela, który wykonano w architekturze baroku hiszpańskiego
Kumran
Miasto zyskało sławę dzięki zwojom papirusów z fragmentami Pisma Świętego. Pierwszych odkryć dokonał tutaj beduiński pasterz. Wszystkie odnalezione pisma są dziś przechowywane w Muzeum Izraela w Jerozolimie. Na terenach stanowiska archeologicznego w Kumran znajdują się ruiny łaźni rytualnych, sal narad, warsztat garncarski oraz skryptorium, w którym spisywano zwoje. Jest to także miejsce, gdzie groty oraz domostwa zamieszkiwali esseńczycy, odłam judaizmu który bardzo ściśle przestrzegał zasad czystości rytualnej.
Kumran leży przy brzegach Morza Martwego, skąd właściwie już niedaleko do popularnych kąpielisk. Ten akwen morski jest bezodpływowym jeziorem zasilanym przez rzekę Jordan, które powstało w ogromnej rozpadlinie będącej częścią Rowu Afrykańskiego. Jednak warunki klimatyczne sprawiają, że morze wciąż zmniejsza swoją powierzchnię. Morze Martwe słynie z bardzo wysokiego zasolenia oraz właściwości leczniczych. Powietrze w okolicach Morza Martwego zawiera więcej tlenu niż w innych rejonach ze względu na jego położenie w depresji.
Historyczne i naturalne atrakcje Izraela
Masada
Masada jest symbolem heroicznej walki o zwycięstwo. W II i I w. p. n. e. rozpętał się tutaj konflikt o władzę pomiędzy Herodem Wielkim i Antygonem. Po zwycięstwie Herod rozbudował i rozwinął twierdzę dobudowując pałac. Zaopatrzył ją także w wodę. W 66 r. n. e. wybuchło powstanie żydowskie i twierdzę przejęli zeloci. Kilka lat później zaatakowali ją Rzymianie. W czasie toczących się walk zeloci zdali sobie sprawę, że nie zwyciężą. Wobec tego zdecydowali się na masowe samobójstwo. Do Parku Narodowego Masada wjeżdża się kolejką linową. Do dziś zachowały się mury obwodowe, magazyny Heroda, łaźnia, budynki administracyjne oraz niektóre części pałacu. Z twierdzy rozpościera się widok na Pustynię Judzką, dolinę Arawa, Morze Martwe oraz pasma górskie leżące już na terytorium Jordanii.
Wzgórza Golan
Wzgórza Golan to piękne krajobrazy oraz przyroda. Obszar ten znajduje się pomiędzy górą Hermon, a rzeką Jarmuk. Pod szczytem góry Harmon zbiegają się granice Syrii, Libanu oraz Izraela. Na obszarze wzgórz Golan znajduje się także Rezerwat Banias, z malowniczym klifem wapiennym. Płynąca tu rzeka Banias jest jednym z głównych cieków rzeki Jordan. Na terenie rezerwatu odkryto starożytne sanktuarium boga Pan, który jest uważany za opiekuna lasów oraz pól.
Centralną część Wzgórz Golan zajmuje Góra Bental, gdzie znajdują się stare bunkry wojskowe. Dodatkową atrakcją są także metalowe rzeźby holenderskiego artysty Joop de Jong.
Inne warte odwiedzenia miejsca w Izraelu
Kafarnaum
Kafarnaum to mała miejscowość w okolicach Jeziora Galilejskiego, gdzie Chrystus przebywał w czasie swojej działalności. Znajdujące się tutaj ruiny to pozostałości synagog, a także kościoła z V wieku, który wybudowano na miejscu domu św. Piotra.
Nad brzegiem Jeziora Galilejskiego znajduje się Tabgha. Mieszczą się tutaj dwa małe kościoły: Rozmnożenia Chleba oraz Prymatu św. Piotra. W tej okolicy znajduje się także kościół na Górze Błogosławieństw. Co ciekawe tę świątynię ufundował Benito Mussolini. Ze wzgórza można podziwiać całą panoramę Jeziora Galilejskiego.
Nazaret
Jest to największe arabskie miasto w Izraelu. Stąd według Biblii pochodziła Maryja. Główną atrakcją jest Bazylika Zwiastowania Pańskiego. Pierwszy kościół, który tu wzniesiono pochodził z okresu bizantyjskiego. Jednak został on zburzony przez podbijających miasto Arabów.
Obecny budynek wybudowano w 1968 roku. W jego wnętrzu mieści się kościół dolny oraz górny. Ten drugi posiada liczne witraże o motywach maryjnych. Przed bazyliką umieszczono rożne wizerunki Matki Boskiej, które są darami pielgrzymów niemal z całego świata. Znajduje się tu także kościół św. Józefa z 1914 roku.
Mały plac z absydą obsadzony oliwkami to symboliczne miejsce zwiastowania Maryji przy studni. W mieście znajduje się również Biały Meczet z 1785 roku.
Hajfa
Hajfa leży u podnóży góry Karmel i stanowi główne portowe miasto Izraela. W XIX wieku niemieccy koloniści założyli tu swoją osadę. W 1948 roku Hajfa stała się ośrodkiem nowego państwa izraelskiego, ze względu na swoje nadmorskie położenie. Na szczycie wzgórza Karmel roztaczają się ogrody Bahaitów (Ogrody Perskie), podczas gdy ich centralną część zajmuje sanktuarium Baby ze złotą kopułą. W ogrodach można podziwiać rośliny z całego świata, które kwitną przez cały rok.
Dodatkowo w nadmorskiej części Hajfy niedaleko głównego dworca kolejowego wznosi się ogromny budynek elewatora zbożowego Dagon. Warto zaznaczyć, że to dawny obiekt przemysłowy Izraela. Dzisiaj znajduje się tam muzeum historii piekarstwa i piwowarstwa.
Jerycho
Jest to miasto położone w Judei na zachodnim brzegu Jordanu. Uważa się także, że Jerycho to najstarsze na świecie miasto, które jest nieprzerwanie zamieszkałe. Jest to jedno z kilku miast, które leży w największej depresji, ok. 276 m poniżej poziomu morza. Odkryte ruiny osiedli pochodzą sprzed ponad 9000 lat p. n. e. O Jerychu kilkakrotnie wspomina także Biblia.
Po drugiej stronie miasta wznosi się Góra Kuszenia, a na jej zboczach na wysokości 600 m góruje prawosławny klasztor.
Beit She’an
W okolicach tego miasta znajdują się starożytne ruiny miasta, które pochodzą prawdopodobnie z III w. p. n. e. Rządy sprawowali tutaj zarządcy faraona, a następnie Kananejczycy i Filistyni. Miasto przeżywało rozkwit dzięki rozbudowie dokonanej przez Rzymian. Dziś pozostałościami rzymskiego panowania są tutaj główna ulica, amfiteatr oraz łaźnie. W okolicy wzgórza stoją korynckie kapitele. Na terenie miasta znajdował się także hipodrom oraz kamienny most, z początków naszej ery.
Yardenit
Jardenit leży w Galilei, w południowej części jeziora Genezaret. Tutejsze Baptysterium wybudowali mieszkańcy kibucu. Według Biblii jest to prawdopodobne miejsce chrztu Jezusa przez Jana Chrzciciela nad rzeką Jordan.
Cezarea Nadmorska
Miasto powstało w latach 37-4 p. n. e. dzięki Herodowi Wielkiemu i było stolicą prowincji Palestyna. Cezarea przeżywała swój rozkwit w okresie bizantyjskim, kiedy stała się największym portem nadmorskim, a następnie została przejęta przez Krzyżowców w 1101 roku. Dziś pozostałością historycznego miasta są kamienne mury obronne oraz baszty. Wartą uwagi atrakcją jest amfiteatr rzymski wraz z hipodromem oraz łaźniami. W ruinach pałacu prokuratorów rzymskich znaleziono inskrypcję, która potwierdza fakt przebywania tutaj Poncjusza Piłata. Na terenie parku znajduje się także rzymski teatr.
Cezarea Filipowa
Dalsza droga prowadzi do Cezarei Filipowej. Miasto założono w II w. p. n. e. i stanowiło ono stolicę państwa, gdzie władał Filip Herod, syn Heroda Wielkiego. Miejsce to jest także wspomniane w Biblii. Trasa turystyczna prowadzi aż do ruin pałacu Agrypy II, który był władcą Cezarei. Później w kolejnych wiekach budowlę wykorzystano jako łaźnię. Do dziś zachowały się niektóre budowle oraz mury obronne. Miasto zamieszkiwali Arabowie, Żydzi, jak również Karaimowie. W latach 1140-1164 władzę przejęli Krzyżowcy. Z biegiem lat miasto opustoszało, a do 1967 roku była tutaj osada beduińska. W innej części rezerwatu można podziwiać kaskadę wodospadu Banias, bujną roślinność oraz omszałe głazy.
Akka
Miasto to było ostatnią twierdzą Krzyżowców. Przez długi czas Akka należała do Fenicjan, a Krzyżowcy zdobyli ją dopiero w 1104 roku. Dzięki temu do miasta przybyli kupcy oraz pielgrzymi. Swoje zakony założyli tu templariusze i szpitalnicy. Przez kolejne wieki miastem rządzili Egipcjanie, także Turcy Osmańscy. Najbardziej interesującą częścią zabytkowej Akki jest Miasto Krzyżowców, które kryje w sobie wnętrza cytadeli. W szczególności odkryte wewnątrz pomieszczenia służyły jako sale sypialne, a refektarz posiada sklepienie gotyckie.
Podsumowanie
Zwiedzanie Izraela to niezwykła przygoda, która łączy w sobie bogactwo historii, duchowości i wyjątkowej przyrody. Od metropolii po starożytne ruiny, od religijnych sanktuariów po pustynne krajobrazy – każdy znajdzie tutaj coś fascynującego.